«Ευρηματικό, σε κάνει να κλαις και να γελάς από την αγωνία». THE SUNDAY TIMES
«Έχω να διαβάσω ένα τόσο καλό βιβλίο από την εποχή του The Hunger Games διαβάζουμε στην GUARDIAN CHILDRENS BOOKS.
«Και εφοδιάζει την ψυχή σου με αισθήματα ευθύνης, αλληλεγγύης, θάρρους», θα πρόσθετα. «Εκτός της απολαυστικής, με ασθματικούς ρυθμούς γραφής, και του πρωτοφανούς θέματος», θα συμπλήρωνα.
Ω, μάλιστα. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα για νέους μεταφρασμένο εξαιρετικά από τη Βάσια Τζανακάρη, που μας έχει πλέον συνηθίσει στις σωστές μεταφράσεις.
Δυστοπικό μυθιστόρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Και αν η λέξη «δυστοπία» μάς οδηγεί σε έναν κόσμο φανταστικό, κόσμο φόβου και δυστυχίας, δεν διαφέρει σημαντικά από την ουτοπία που και αυτή φανταστικούς κόσμους περιγράφει· ισχυρίζονται μάλιστα ότι η διαφορά των δυο λέξεων έγκειται στο ότι η δυστοπία οδηγεί στη μελλοντική ουτοπία. Όπως χαρακτηριστικά διαπιστώνουμε να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, και στα βιβλία της διάσημης Καναδής συγγραφέως Μάργκαρετ Άτγουντ, η οποία έλαβε το Βραβείο Booker 2000 για το μυθιστόρημά της Ο τυφλός δολοφόνος, βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, δυστοπικό όπως χαρακτηρίστηκε, αλλά με κάποια δειλά ανοίγματα προς την ουτοπία.
Εξάλλου, οι δυστοπίες στην τέχνη υπερτονίζουν τα αρνητικά γνωρίσματα σύγχρονων ή μελλοντικών κοινωνιών, όπου η ανθρώπινη διαβίωση και σκέψη έχουν αλλάξει προς το χειρότερο και όπου μικρές ομάδες κραταιών ανθρώπων εξουσιάζουν βάναυσα μεγάλες ομάδες πολιτών, τις οποίες εξαθλιώνουν με τον τυφλό τρόμο και την παντός είδους στέρηση. Και ας θυμηθούμε τον Θαυμαστό καινούργιο κόσμο του Άλντους Χάξλεϊ (1932), ή το 1984 του Τζορτζ Όργουελ (1949) και, επίσης, το Fahrenheit 451, γραμμένο από τον Ρέι Μπράντμπερι το 1953, κινηματογραφημένο από τον Τριφό το 1966, μυθιστορήματα κλασικά που κυκλοφόρησαν σε όλο τον κόσμο και που αναφέρονται σε κοινωνίες μελλοντικές, δυστοπικές, έργα καθαρά επιστημονικής φαντασίας· εάν τότε είχε επικρατήσει ο όρος, δυστοπικά θα χαρακτηρίζονταν και αυτά.
Δυστοπικό, λοιπόν, και Το τελευταίο αγρίμι του Άγγλου (από το Νορθάμπερλαντ) Πιρς Τόρντεϊ ο ήρωας του οποίου, ο δωδεκάχρονος Κέστερ, είναι κλεισμένος σε ένα ανήκουστα σκληρό άσυλο για προβληματικά παιδιά. Είναι όμως προβληματικός ο Κέστερ, γιος του μεγάλου καθηγητή και ζωολόγου, και κορυφαίου κτηνιάτρου, επίσης, Τζέινς; Κάθε άλλο. Είναι ένα γλυκό, ευφυέστατο παιδί, στο οποίο δόθηκε ένα χάρισμα ιερό. Μυστικό χάρισμα, εφόσον ούτε ο ίδιος το γνωρίζει: είναι προικισμένος με την πανάρχαιη και θεϊκή ικανότητα να συνομιλεί με τα ζώα. Και είναι επιπλέον εφοδιασμένος με την αρετή της εντιμότητας· και με αυτήν της υπευθυνότητας. Προσόντα που, όπως θα διαπιστώσει εξαρχής ο αναγνώστης, δεν διαθέτει άλλο πρόσωπο εξ όσων γνωρίζουν τα ζώα του αχανούς Νησιού, τα περισσότερα από τα οποία έχουν προσβληθεί από έναν φοβερό ιό, τον θανατηφόρο «ιό των κόκκινων ματιών». Έχουν, δυστυχώς, απομείνει ελάχιστα από κάθε είδος και επείγονται να φθάσουν σε περιοχή ασφαλή, κάπου όπου δεν θα κινδυνεύουν από την επαφή με τα ασθενή ή ετοιμοθάνατα, σε τόπο όπου θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Αναγκαία, λοιπόν, η βοήθεια από έναν άνθρωπο δικό τους· και μάλλον φαίνεται ότι ο άνθρωπός τους είναι ο Κέστερ, τον οποίο απάγουν από την άθλια «Ακαδημία για Προβληματικά Παιδιά».
Αρχηγός στην πορεία προς τη σωτηρία, αλλά και εκείνος που αποφάσισε να κληθεί ο Κέστερ Τζέινς, είναι ένα ελάφι γέρικο μα μεγαλοπρεπές, γεμάτο σοφία και καλοσύνη, εμπρός στο οποίο τα άλλα ζώα παραμερίζουν για να περάσει σαν να είναι βασιλιάς. Και είναι. Διότι είναι και ταπεινό, παρά τη μεγαλοσύνη του· και οι αληθινοί βασιλιάδες είναι –πρωτίστως– ταπεινοί. Γι' αυτό, όταν αντικρίζει το δωδεκάχρονο αγόρι χαμηλώνει το κεφάλι του και μιλά ήσυχα και ευγενικά: «Είμαι η Αυτού Αγριότης και αυτά τα πλάσματα που βλέπεις είναι το αγριάδι μου. Τα τελευταία ζώα που έχουν μείνει ζωντανά. Μας οδήγησαν βόρεια, ως εκεί που τελειώνει η γη, και βρήκαμε αυτή την κρυψώνα...» Και δεν πέρασε πολλή ώρα και κάνει αδιόρατη σχεδόν υπόκλιση, ενώ μιλά συλλογισμένο: «Αυτό το γέρικο ελάφι ζητάει ταπεινά τη συγγνώμη σου. Εγώ σε κάλεσα εδώ. Εγώ έστειλα τα περιστέρια να βοηθήσουν την κατσαρίδα». Και όταν ο Κέστερ απορεί γιατί επέλεξαν αυτόν, ο σοφός και πολυταξιδεμένος αρχηγός απαντά: «Εσύ γιατί νομίζεις, νεαρέ άνθρωπε; Επειδή μπορείς να μας βοηθήσεις να βρούμε θεραπεία! Εσύ μπορείς να πεις στους ανθρώπους ότι τα τελευταία άγρια ζώα ζουν και να μας φέρεις θεραπεία – μια ειδική θεραπεία από την ανθρώπινη μαγεία σας». Αλλά ο Κέστερ Τζέινς, ο οποίος ας το γνωρίζουμε, αφότου είδε τη μητέρα του, που τη λάτρευε, να πεθαίνει πριν από έξι χρόνια, δεν ξαναμίλησε, εναντιώθηκε θυμίζοντάς του ότι είναι άλαλος· του κάκου, βέβαια, διότι το ελάφι τον πληροφόρησε ότι υπάρχουν πολλοί και διάφοροι τρόποι για να γίνει κανείς κατανοητός. Κατόπιν, υποκλίθηκε και ακούστηκε ικετευτικός: «Εμείς όμως έχουμε μόνο εσένα».
Σημειωτέον ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που απάγεται το αγόρι· προηγήθηκε η αρπαγή του από τους δικτάτορες που κυβερνούν παράλογα και άνομα το Νησί, ώστε να εκφοβίσουν τον ερευνητή πατέρα του και να σταματήσει τις έρευνες τις σχετικές με το αντίδοτο που θα θεράπευε τον φυσικό κόσμο από τον επικίνδυνο ιό. Είχαν, μάλιστα, φυλακίσει και τον ίδιο τον επιστήμονα, καθώς προέβαλλε αντίσταση. Βέβαια, οι ίδιοι οι καταχραστές της ελευθερίας και της ζωής των κατοίκων ολόκληρου του Νησιού, ανθρώπων και ζώων, ιδρυτές της επιχείρησης «Φακτόριουμ» έχουν διαδώσει (ψευδώς) ότι κινδυνεύουν και τα ανθρώπινα πλάσματα από τον δολοφονικό ιό και γι' αυτό κατασκεύασαν –οι ίδιοι οι εξουσιαστές– ένα παχύρρευστο υγρό, που προσφερόταν ως μοναδική τροφή στους εξουθενωμένους και σχεδόν υποδουλωμένους πολίτες.
Θα μπορούσα να μιλώ ατέλειωτα γι' αυτό το βιβλίο. Για την εξαιρετική γραφή του, τη συμπόρευση και αγωνία, για τον αγώνα του ήρωα και των συμπολεμιστών του των ζώων, για ό,τι αποτυπώνει ή αναδεικνύει. Όμως το αφήνω στα χέρια, στη συνείδηση και την κρίση (μα και την απόλαυση) του νεαρού ή και του μεγαλύτερου αναγνώστη. Τούτο μόνο θα προσθέσω, παντοτινά και αθεράπευτα έκπληκτη: Πώς ομάδες ολόκληρες σοβαρών ανθρώπων, κοινότητες, κοινωνίες προηγμένες κάποτε, εμπρός στον παραλογισμό, την ισχύ και τη βία των δυναστών, σκύβουν το κεφάλι με ντροπή και μοιρολατρία κι ας επιθυμούν διακαώς το καλό και το ωραίο, το δίκαιο και τη χρηστή ζωή; Συνέβη κατ' επανάληψιν, συμβαίνει και τώρα, και θα επαναλαμβάνεται· δυστυχώς. Η μοναδική και σίγουρη ελπίδα μας, όμως, είναι η ύπαρξη ανθρώπων σαν τον Κέστερ. Που η καρδιά του τον οδήγησε εκεί που του ταίριαζε: στην ελευθερία και στη συναδέλφωση, στην προσφορά και στη γενναιότητα, στον σεβασμό σε όλα τα πλάσματα και, τέλος, στην ευτυχία που χαρίζει η συνείδηση του ευγενικού, αν και επίπονου, αγώνα.
Ηλικία: άνω των έντεκα ετών.
ΥΓ. Υπενθυμίζω άλλα επιλεγμένα μυθιστορήματα φαντασίας για νέους, για τα οποία έχω γράψει παλαιότερα: Κόλιν Μέλοου, Το αγριόδασος (Πατάκης), Τζον Μπόιν, Μπάρναμπι Μπρόκετ (Ψυχογιός), Λίσα Πράις, Στάρτερς (Καλέντης), Χένρι Τσάνσελορ, Το μυστικό του μουσείου (Τόπος) κ.ά.
Το τελευταίο αγρίμι
Πιρς Τόρντεϊ
μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη
Μεταίχμιο
369 σελ.
Τιμή € 14,40
