Μια από τις πιο πλούσιες συλλογές μου, και σίγουρα η πιο σημαντική, είναι η συλλογή γνωμικών, ρητών και αποφθεγμάτων. Από μικρό παιδί τα θεωρούσα ιδιαίτερα σημαντικά ως ψήγματα σοφίας, ως συμπυκνωμένη εμπειρία, ως μικρούς θησαυρούς, ως εφόδια ζωής.
Όλα ξεκίνησαν από ένα μικρό βιβλιαράκι με τον τίτλο “Κανίσκι Ανθρωπίνης Σοφίας” του Δημ. Ν. Παπαδημητρίου (εκδόθηκε στον Πειραιά το 1973). Ακολούθησαν πολλά άλλα βιβλία, μεταξύ των οποίων και ο “Θησαυρός Γνωμικών και Αποφθεγμάτων” (εκδόσεις Άτλας), που αργότερα συνειδητοποίησα ότι είχε εκδοθεί με την επιμέλεια του μεγάλου Νικηφόρου Βρεττάκου.
Στο μεταξύ, από τα νεανικά μου χρόνια είχα τη συνήθεια, διαβάζοντας κάποιο βιβλίο (κάθε είδους και περιεχομένου) να καταγράφω – αποδελτιώνω μικρά ή μεγαλύτερα αποσπάσματά τους που θεωρούσα χρήσιμα ή ενδιαφέροντα. Αποτέλεσμα είναι να έχω δημιουργήσει, με την πάροδο των ετών, ένα αρκετά “ενδιαφέρον” (τουλάχιστον αυτό!) αρχείο, που ήδη καταλαμβάνει αρκετά… megabytes!
Κάποια περίοδο της ζωής μου τύπωνα διάφορα γνωμικά σε μικρά χαρτάκια και τα άφηνα σε δημόσιους χώρους, ελπίζοντας ότι έτσι θα βοηθήσω (άγνωστούς μου) συνανθρώπους μου. [Εύχομαι τα χαρτάκια αυτά να αποδείχθηκαν χρήσιμα ή ωφέλιμα έστω και σε ένα συνάνθρωπό μου. Φαντάζομαι ότι μπορεί να έχουν αποτελέσει ακόμα και “σανίδα σωτηρίας” στον τρικυμιώδη βίο όλων μας…]
Και φθάσαμε στην εποχή του διαδικτύου. Στον ωκεανό του οποίου άφησα να… πλέουν πολλές “βαρκούλες”, είτε μέσα από τα ιστολόγιά μου (blogs), είτε στο συλλογικό εγχείρημα “Βικιφθέγματα”, του οποίου για μεγάλο διάστημα υπήρξα διαχειριστής (σε μια εποχή που δεν υπήρχαν, δυστυχώς, άλλοι συνοδοιπόροι μου), είτε, πλέον, μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Ήδη το διαδίκτυο αποτελεί για μένα, όπως και για όλους μας, βεβαίως, και πηγή αλίευσης κάθε είδους γνωμικών, ρητών και αποφθεγμάτων. Τα οποία αυτονοήτως θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή ως προς το σε ποιόν αποδίδονται αφενός και εάν αποδίδουν ορθά ή στρεβλώνουν το νόημα αφετέρου.
Θα μπορούσα να εκδώσω ένα ογκωδέστατο βιβλίο με το σύνολο των όσων έχω συγκεντρώσει. [Με πολύ κόπο και στενοχώρια αναγκάστηκα να “αγνοήσω” πολλές και σημαντικές κατηγορίες θεμάτων, αλλά και, πάντα εξ ανάγκης, λόγω χώρου – περιορισμένης έκτασης, “απέρριψα” πολλά χρήσιμα, αν όχι σοφά, γνωμικά]. Προφανώς ένα ογκώδες βιβλίο δεν θα ήταν τόσο χρήσιμο όσο μια επιλογή σαν αυτή που με πολύ κόπο και αγάπη παρουσιάζω εδώ. Με διάθεση, μάλιστα, αρκετά “παιχνιδιάρικη” ως προς την παρουσίαση, υπό την έννοια ότι κάθε κεφάλαιο έχει διαφορετική εμφάνιση. Δυστυχώς δεν είχα την δυνατότητα, είτε λόγω έλλειψης του κατάλληλου λογισμικού είτε λόγω έλλειψης οικονομικών μέσων) να “παίξω” ακόμα περισσότερο. Θα υπήρχε η δυνατότητα τότε, για παράδειγμα (μεταξύ πολλών άλλων παραλλαγών ως προς την εμφάνιση) να υπάρχουν και “αποσπώμενα” ή “αποκοπτώμενα” τμήματα. Ίσως σε κάποια επόμενη έκδοση!...
Θα ήταν μεγάλη παράλειψή μου εάν δεν ευχαριστούσα τον φίλο Παναγιώτη Δημητρούλη, την ψυχή του Συλλόγου “Ποιοτικής και Πολιτιστικής Αναβάθμισης Δυτικής Αττικής Ο ΔΗΜΟΦΩΝ” για την θερμή του υποστήριξη (αν όχι και “ώθηση” να ασχοληθώ με το βιβλίο αυτό), αλλά και τους οικονομικούς χορηγούς της έκδοσης.
Απρίλιος 2020
Στέφανος Γ. Λουμάκης